Sneller en efficiënter procederen

Op een gerechtelijke procedure zit (bijna) niemand te wachten. De eisende partij heeft het liefst dat zijn wederpartij vrijwillig nakomt, terwijl het voor de gedaagde partij vervelend is om gedwongen verweer te moeten voeren in een procedure waar hij niet om heeft gevraagd. Hoewel het Nederlandse rechtsstelsel zo is ingericht dat de rechter in principe voor iedereen toegankelijk is, kost procederen veel geld en veel tijd. Vooral dat laatste staat mede als gevolg van de huidige coronacrisis onder druk. Doorlooptijden van gerechtelijke procedures nemen – spijtig genoeg – nog steeds toe.

Gelukkig zijn er binnen het burgerlijk procesrecht diverse ontwikkelingen gaande om procedures sneller en efficiënter te laten verlopen. Al jaren wordt er geïnvesteerd in digitaal procederen. Hoewel het daartoe bestemde KEI project van de rechtspraak destijds is gesneuveld, heeft dit project (en de bijbehorende Spoedwet KEI) voor een aantal procesvernieuwingen gezorgd. De voornaamste vernieuwingen zijn de afschaffing van het pleidooi en de uitgebreidere mogelijkheden tijdens de – informelere – mondelinge behandeling.  Zo is het tijdens de vernieuwde mondelinge behandeling mogelijk om met toestemming van de rechter getuigen en deskundigen te horen en kunnen partijen elkaar vragen stellen. Dat scheelt vaak een extra zitting en/of schriftelijke ronde. Wel zo efficiënt.

Ook proberen de rechtbanken in Nederland met diverse initiatieven oplossingen te vinden voor het leveren van snelle en effectieve geschilbeslechting. Zo kent de rechtbank Noord-Holland de Bouwrechter en pakken de Wijkrechter in Den Haag en de Regelrechter in Rotterdam diverse zaken aan. De rechtbank Amsterdam werkt met verkorte civiele procedures, waar bodemzaken grotendeels worden behandeld als een kort geding (zonder dat spoedeisendheid een voorwaarde is). Hoewel de praktische uitvoering van dit soort initiatieven niet altijd eenvoudig is, zijn dit soort pilots zeker toe te juichen.

Een andere ontwikkeling die ik kort wil noemen is de voorgenomen wijziging van het bewijsrecht. Vorig jaar zomer is er een wetsvoorstel ingediend dat beoogt de efficiëntie en effectiviteit van procedures te vergroten. Zo wordt er in het wetsvoorstel onder meer nadruk gelegd op bewijsverzameling voorafgaande aan de procedure. Ook krijgt de rechter in het wetsvoorstel een duidelijkere rol in de waarheidsvinding door een actieve bijdrage aan het partijdebat. De rechter wordt zo minder lijdelijk. Of en wanneer deze wijziging – samen met de overige voorstellen, onder meer ten aanzien van het conservatoir bewijsrecht – worden ingevoerd is nog niet duidelijk. Maar dat  de rechtspraak ontwikkelt is een gegeven. Gelukkig maar!

Heeft u een vraag op het gebied van procesrecht? Neem dan gerust contact met ons op!

Axel de Groot